bajarka at ownlog '06

Ilu nas w ciszy

Link 16.04.2013 :: 00:00 Komentuj (2)

Ilu nas w bólu - tylu w nadziei,
Ilu nas płacze - tylu się śmieje,
Ilu nas więdnie - tylu rozkwita,
Ilu się żegna - tylu się wita.

Witam się z Wami ponownie. I tradycyjnie na powitanie wiosny kilka zdjęć. Chodząc po górach, po spokojnych pustawych miasteczkach z dawno nieczynnymi cerkwiami, po starych cmentarzach, których nikt nie odwiedza, bo tutaj już nie ma potomków tamtych zmarłych, patrząc na horyzonty, strumienie, na budzące się rośliny, uświadamiałam sobie starą i banalną prawdę, że nasze sprawy i problemy są, jak pisał poeta, iskrą tylko. Jedną chwilką.

Choćby wydawały się nie wiadomo jak ważne.

Widok z Malnika koło Muszyny na okoliczne góry, w głębi ostre szczyty Tatr słowackich.

Borowina przebija się przez jeszcze grubą warstwę śniegu.

   Łemkowska cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Tyliczu istniała już
   pod koniec XVI wieku, jednak kształt obecnego budynku został
   uformowany w czasie przebudowy w 1780 i powstał dwa stulecia
   później po tym, gdy pierwsza świątynia została doszczętnie
   zniszczona przez pożar. W 1938 wykonano w niej zachowaną do dnia
   dzisiejszego polichromię. Po Akcji Wisła obiekt został przejęty
   przez Kościół łaciński.

Rynek - Tylicz.

Spojrzenie z okna - Muszyna.

Architektura drewniana Podkarpacia to nie tylko obiekty sakralne, zachowało się wiele ciekawych domów sprzed lat.

Jan Nepomucen z Muszyny.

Każdy ma swoje marzenie.

Łabowiec.

Konie tutaj nadal pracują w polu i w lesie, są ważne i najczęściej zadbane, choć nie zawsze dobrze traktowane. Łabowiec.

Góry Leluchowskie do II wojny światowej zamieszkałe były przez Łemków.
Zostali oni wysiedleni w 1947 w ramach Akcji Wisła, ich zabudowania
zostały spalone, pozostały tylko cerkwie i krzyże. Później osiedliła się
tutaj napływowa ludność polska. Pod uprawę i zabudowania zajęto
tylko najlepsze tereny w dolinach. Nieużytkowane, liczne polany na
grzbietach i stokach gór zostały zalesione, lub samorzutnie zarastają
lasem.

Łabowa. Murowana cerkiew greckokatolicka pw. Opieki NMP w 1784 roku.
Budynek przykrywa blaszany, siodłowy dach, nad kaplicami uformowany w
kopuły, który zdobi pięć wieżyczek z latarniami. Nad wszystkim góruje
baniasty hełm wieży z latarnią. Po Akcji Wisła cerkiew została przejęta przez Kościół łaciński.

Rusnacy, Czuchońcy, Kurtaki, czyli po prostu Łemkowie, po których zostały cerkwie, krzyże i opuszczone cmentarze.

Nie spotkam już łemkowskiego i nie tylko łemkowskiego ludowego
stroju, czy tradycyjnej obrzędowości. Pochłonęły je wysiedlenia i
gwałtowna, szybka modernizacja społeczna.

Cerkiew greckokatolicka św. Dymitra Sołuńskiego w Szczawniku jest typu
łemkowskiego, wzniesiona została w 1841. Nad jej przedsionkiem, nawą i
prezbiterium wznoszą się wieże z hełmami i kutymi krzyżami.
Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie i połączone z zakrystią,
wewnątrz znajduje się ikonostas powstały na przełomie XVIII i XIX
wieku i ołtarze boczne powstałe w 1729 z ikonami Opłakiwania Chrystusa
i Przemienienia Pańskiego. Z XVII wieku pochodzi ikona Chrystusa
Pantokratora w pomieszczeniu ołtarzowym. Na jednej z wież cerkwi
znajduje się dzwon z 1707.
Po Akcji Wisła w 1947 budynek przejął Kościół łaciński.

Muszyna. Według spisu ludności z 1883 r. w mieście liczącym wówczas 1852
mieszkańców, mieszkało 154 starozakonnych. W ciągu kolejnych trzech dekad
ich liczba zwiększyła się niemal trzykrotnie. W 1910 r. w Muszynie żyły
433 os. wyznania mojżeszowego, co stanowiło niemal 16% mieszkańców
miasta. Bliskość ośrodków chasydzkich (Nowy Sącz, Bobowa)
sprawiła, że w tutejszym środowisku żydowskim popularne były idee
chasydyzmu.

Bobowa była jednym z największych ośrodków chasydyzmu na ziemiach
polskich. Pierwszym cadykiem w Bobowej był Salomon ben Natan Halberstam (1847-1906). Przybył on do Bobowej w 1893 roku. Był to wnuk Chaima
Halberstama, cadyka z Nowego Sącza (przybrał nazwisko Halberstam od
nazwy miasta, z którego pochodziła jego matka). Przybywając do Bobowej,
Salomon ben Natan założył bobowską linię sądeckiej dynastii
Halberstamów. Pielgrzymowali do niego Żydzi z całej Europy Wschodniej,
gdyż cieszył się autorytetem nie tylko wśród współwyznawców, ale i
katolików. Uważany był wręcz za półboga i cudotwórcę. Do dziś do jego
grobu pielgrzymują Żydzi z całego świata.

Dziś kirkut w Bobowej jest zaniedbany, za każdym kolejnym pobytem widzę coraz większe zniszczenia. Nie celowe dewastacje, a wynikające z zaniedbania, opuszczenia i działania sił przyrody - rośliny opanowują macewy, kamień ulega erozji, a tablice się przewracają. Walają się puszki po piwie i butelki, a koło ogrodzenia ludność powoli urządza wysypisko śmieci.

Zapamiętajmy ten kirkut, bo za chwilę pewnie epitafia i piękne
płaskorzeźby ulegną działaniu czasu. Przez wiele wieków kultury polska
i żydowska współistniały ze sobą na tych terenach w dużej harmonii, a
teraz cmentarz czeka na pomoc.

Jednak wiosna.

Niech no tylko zakwitną jabłonie, czyli świat nie jest taki zły

Link 12.05.2013 :: 18:50 Komentuj (0)

Łącko. Co roku w maju odbywa się tu festyn, bo znów zakwitły jabłonie.

Wszyscy zmierzają do amfiteatru, a ja zamiast na scenę, patrzę na to, co obok.

Banat

Link 03.06.2013 :: 14:57 Komentuj (1)
Tuż przy serbskiej granicy, blisko bułgarskiej - południowy Banat. Wokół deszcze i burze, a Rumunia jak zawsze urzekająca, wabiąca kontrastami, pięknem przyrody i niespodziankami za każdym zakrętem.

Widok przez zapaskudzoną owadami szybę - zmierzamy na południe.

Sobór w Timişoarze został wzniesiony w latach 1937–1940. Patronami soboru są Trzej Święci Hierarchowie: święty Bazyli Wielki, święty Grzegorz Teolog i święty Jan Chryzostom.

Polichromie na zewnątrz i wewnątrz cerkwi namalował Anastasie Demian, jednak ich ukończenie uniemożliwiła II wojna światowa.

Monastyr Mraconia znajduje się w regionie Mehedinți na lewym brzegu Dunaju (prawy jest już serbski), który w tym miejscu tworzy najpiękniejszy przełom na całej długości rzeki.

Mniszka z monastyru Mraconia.

Te najwęższe i najszersze miejsca na rzece przyjęły nazwę "przełomów
Dunaju" (cazanele Dunării, dosł. kotły Dunaju).

Na naddunajskich skałach masowo wygrzewają się jaszczurki.

W górach Almaj nad Dunajem znajduje się 40-metrowa rzeźba Decebala, króla Daków, który w I w n.e. opierał się naporowi wojsk cesarza rzymskiego Tytusa Flawiusza. Rzeźba została wykuta na zlecenie jednego z najbogatszych Rumunów, koszt przedsięwzięcia to około 10 lat pracy i kilka milionów dolarów.

Tymczasem w Rumunii widać też sporo biedy i zaniedbania. Romskie dziecko zajada na śmietniku.

Policja kontroluje handlujących Romów.

W każdym mieście jest bazar, a na rumuńskich bazarach, jak wszędzie, każdy przynosi to, co wyhodował w swoim ogrodzie.

Handel odbywa się też przy drogach, domach i na podwórkach.

Ludzie w Rumunii pracują do późnego wieku, zajmują się handlem, pracą w gospodarstwie. Są wyjątkowo pogodni, przyjaźnie nastawieni i życzliwi.

Sprzedaje się soki owocowe, dżemy własnej roboty, wino i destylaty owocowe, a także pyszne sery owcze i kozie.

Kuchnia rumuńska jest prosta i smaczna.

Jesteśmy w kraju Daków, a więc Dacie starsze i nowe spotyka się na każdym kroku.

Święta Helena ( rum. Sfantu Elena) jest jedną z sześciu czeskich wsi w rumuńskim Banacie, położonych nad Dunajem na wysokości ok. 400 m. Została założona przez imigrantów z Czech w 1824 r.

Mieszkańcy Świętej Heleny trudnią się hodowląi pasterstwem, wyrabiają sery na sprzedaż.

Jest też sklepik jak przeniesiony w czasie.

Żegnamy Świętą Helenę, oazę ciszy, spokoju, miejsce, gdzie czas płynie innym rytmem.

I żegnam Rumunię, ale jak zawsze: la revedere!
Do zobaczenia.

Po Galicji

Link 01.07.2013 :: 17:22 Komentuj (2)
Palester ze Śniatynia,
Ja z Drohobycza,
Otwórz okno: ta sama
Wielka prowincja
Galicyjsko słowicza.
Sady i pola,
Arbuzy i śliwy,
len, kukurydza
(Mickiewicz mówił kukurudza).
Ta sama prowincja,
Ta sama ojczyzna,
Bywało nasza
Teraz cudza.
Kazimierz Wierzyński, Wiersz dla Romana Palestra

Dziś zapraszam w podróż po Galicji i Bukowinie. Ale wcześniej, zanim się wybierzecie, koniecznie trzeba przeczytać książkę Martina Pollacka, "Po Galicji", która nosi długaśny podtytuł O chasydach, Hucułach, Polakach i Rusinach. Imaginacyjna podróż po Galicji Wschodniej i Bukowinie, czyli wyprawa w świat, którego nie ma. (Czarne 2007). Nie od rzeczy będzie też lektura Ossendowskiego, Orłowicza (Przewodnik po Galicyi) i oczywiście książki Vinceza.

Nie znajdziecie tu zdjęć słynnych zabytków, za to fragmencik zwykłego życia, a przede wszystkim ludzi. Bo zabytki pozostaną, a ludzie miną.

Kamieniec Podolski.

Mieszkanka Śniatynia.

Lwów. Koniec roku szkolnego.

Pod Operą lwowską.

Lwowska sklepikareczka-kramareczka.

Praca też może być zabawą, Lwów.

Mundur zawsze doda powagi.

We Lwowie.

Kołomyja nie pomyja
Kołomyja miasto.
A dziewczyny tam smakują
Jak pszeniczne ciasto.
(wierszyk przedwojenny)

Zielone Świątki.

Zielone Świątki na lwowskim przystanku.

Kołomyja – to stolica,
Każdy człek się nią zachwyca,
Zna ją także zagranica,
Kołomyja słynna jest.
(z przedwojennej rewii)

Zielone Świątki w Kolomyi.

Jedna z wielu wsi na Podolu, między Czerniowcami, a Tarnopolem.

Pogrzeb.

Podolski cmentarz.(fot. KR)

Ta macewa szczególnie przemawia do wyobraźni. Kim byli? Jak żyli?

Kirkut w Chocimiu jest zadbany, czysty, nikt go nie dewastuje i nie bezcześci macew, jedynie drzewa rozpierają się coraz bardziej i bardziej.

Chocim był dawniej typowym kresowym sztetlem, dziś po wielkiej fali emigracji zostało tam około 20 Żydów. (fot. KR)

Synagoga chocimska. (fot. KR)

Droga krajowa łącząca Horodenkę z Borszczowem, w powiecie stanisławowskim.

Tak właśnie wyglądają drogi zachodniej Ukrainy.

W Głuboczku.

Krasny ludek.

Chłopcom spodobał się Saab. (fot. KR)

Pomnik Iwana Franki w Kołomyi.

Szeroko rozlany Seret w ulewnym deszczu (fot. KR)

Z kamienieckiej twierdzy, a ściślej z Bastionu Ormiańskiego, widok.

Te kwiaty rosły w rowach, na łąkach, pachniały oszałamiająco slodko i narkotycznie. Nie znam ich nazwy.

Bukowina, kraj pięknej przyrody i serdecznych ludzi.

Maliny z Bukowiny.

Huculska chata bez adresu.

Na wysokiej połoninie.

Dalej tym razem nie pojedziemy. (fot KR)

Po górach, po chmurach

Link 31.08.2013 :: 00:00 Komentuj (1)
Oznajmuję ci, że będziesz miał różne prześladowania w drodze i
przychadzki ku tym górom, a to wszystko będzie od duchów, ale to
przeminie… Masz mieć przygotowane różne świątobliwości czyli świętości,
jako to: świecę gromniczną, palmę, węgle do zapalania światła, dzwonek
loretański, wodę święconą Świętych Trzech Królów i kredę święconą,
mirrę, ziółka święcone do kadzenia, także powinieneś mieć koniecznie
magnes, to jest kompas, ażebyś wiedział, jak się masz sprawować między
ostremi wysokiemi górami, a osobliwie w jaskiniach, lochach ziemnych,
gdzie jest wschód i zachód słońca, południe i północ. Do tego powinieneś
mieć szpagat smarowany wężowym sadłem, zmięszanem ze szczupakowią
żółcią, bo od tych dwóch tłustości duchowie uciekają, może przyczynić do
tego, a jeszcze żeby było poświęcone, także żebyś miał szpilki dwie lub
trzy stalowe, dobrze hartowane i młotek do tych rzeczy służący.
Perspektywa nad inne rzeczy najpotrzebniejszaby ci była do wypatrowania
wysokich gór…

Opisanie ciekawe gór Tatrów, za Nowym Targiem, na cały świat słynących,
wielkimi klejnotami i bogactwy ozdobionych i niezliczonymi minerałami
napełnionych które są wynalezione od niektórych głęboko uczonych szkół
matematycznych filozofów, osobliwie od uczonego Michała Chrościńskiego